De smaak van …. vlier 3-24

Jaaaaa! Word jij ook zo blij van vlier? Het doet mij meteen denken aan vroeger, aan mijn moeder. Zij was ook dol op vlier en zodra de eerste schermen bloeiden, mochten we helpen plukken. En dan? Dan wisten we dat we die dag vlierbeignets kregen. In Eemnes waren genoeg plekken waar vlierstruiken groeiden, maar ik denk niet dat er toen al veel plaatsgenoten waren die ze als lekkernij aten. Mijn moeder maakte dan een dun pannenkoekbeslag, doopte een scherm erin en bakte die in een flinke laag olie (eigenlijk frituren), en dan at je die met wat poedersuiker erover.

Nu is het veel bekender om dat te doen, en vind je ook veel soortgelijke recepten met een tempurabeslag. Wat handig is, is om het steeltje eraan te laten zitten. Dan kun je ze makkelijk uit de olie halen, en ook makkelijk eraf eten. Ook kun je een dikker American pancake beslag maken, dan doop je een scherm in beslag, legt het in de pan (met minder olie), en knip je de steel eraf zodat je hem ook aan de andere kant kunt bakken.

Terwijl ik dit typ loopt het water me in de mond!

Van alle bomen en struiken is de vlier het meest door legendes en bijgeloof omringd. Meisjes die met hun linkerhand een takje vlier plukten op midzomernacht, zouden de hele nacht over hun toekomstige man dromen. Doodsgravers deden een vlierscherm op hun hoed als ze iemand gingen begraven, uit respect naar de dood. Vroeger namen mannen hun hoed af uit respect bij het passeren van een vlierstruik. En de vlier wordt ook genoemd in het sprookje van vrouw Holle. (Vlierbloesem in het Duits is Holunder!)

Vroeger, op boerenerven vooral, werd de struik geplant bij schuren om vliegen en kwade geesten tegen te houden. Ook kan een bosje vlierbladeren voor je raam muggenwerend zijn. Het is een echte inheemse plant. De Latijnse naam is Sambucus Nigra. Ook geeft hij veel voeding aan bijen en, later in het jaar, vogels. Daarover straks meer.

Hij was ook geliefd om zijn heilzame werking: “de apotheek” of “medicijnkist van het volk” werd hij genoemd. Hippocrates roemde hem al en zette hem in om te reinigen. En zodra je lichaam gereinigd is, kan het zichzelf weer herstellen! Het is zweetafdrijvend, verzachtend, slijmoplossend en goed voor het afweersysteem. Het is dus in te zetten bij verkoudheid, griep, hoesten, jeuk, zwellingen. Let wel op dat het laxerend kan zijn, dus met mate innemen.

Als je hoofdpijn hebt, kun je een paar bladeren strijken en die als warm compres op je (voor)hoofd leggen. Als je van –gedroogde of verse- bessen thee zet en die laat afkoelen, kun je daar je zonverbrande huid mee deppen.

Sambucus betekent fluit! Van het hout van de vlier kan je fluitjes maken; de met merg gevulde jonge twijgjes lenen zich hier goed voor. Hier komt dan ook het woord flierefluiter vandaan!

Om al deze redenen wilde ik graag zelfvoorzienend zijn van vlier, dus heb ik een paar takken in de lente afgeknipt en in water gezet tot ze wortels hadden. Toen een paar tuintegels gewipt (hier is een heuse wedstrijd voor geweest he? Het Nationaal kampioenschap Tegelwippen!) en ze tegen de schutting geplant. Ze slaan goed aan, ik ben benieuwd wanneer hij gaat bloeien en vrucht geven.

Nu mijn recept voor limonade. De meeste recepten maken gebruik van –veel- suiker en zijn daardoor mooi stroperig en lang houdbaar. Ik doe het liever met honing, maak het snel op of vries het in ijsblokjes in, zodat ik zomers snel met bruiswater een lekker drankje heb, en het ’s winters in mijn thee kan doen (vooral bij verkoudheid).

Vliersiroop

• Neem ongeveer 20 bloesemschermen en doe die voorzichtig in een grote pot. Voeg naar smaak ook schijfjes citroen en/of gember toe. Overgiet die met water (ong. 1 liter).

• Laat op een zonnige plek minstens 24 uur trekken.

• Zeef de bloesems eruit en kook het water zachtjes tot het geconcentreerder is.

• Laat afkoelen tot kamertemperatuur en voeg dan flink wat honing toe.

Giet het in brandschone flessen en zet koel weg. Of vries het in.

Op de rechterfoto staat links een potje met vlierbessensiroop. In de winkel te koop als Sambucol, maar ook dat maak ik liever zelf. In de herfst met vers geplukte bessen, maar op andere tijden met gedroogde (bij ons te bestellen van Jacob Hooy). Nu iedereen weer zo aan het hoesten en snotteren is, neem ik elke morgen een eetlepel hiervan. Weerstandverhogend!

Zet een pannetje water op met de –gedroogde- bessen, kaneel(stokje), en gember. Laat inkoken en druk de besjes plat. Door een fijne zeef duwen in potjes, wat af laten koelen en dan honing erbij. Zo makkelijk is het!

Dit is de winkelvoorraad met vlierbloesem. Keuze genoeg.

Als je snel bent, kun je misschien nog net wat bloesems plukken! Anders even wachten op de bessen en dan je eigen medicijnkastje aanvullen!

Groet,

S.tel

N.b.: Let op dat je het beste op een zonnige, droge dag de bloesems kan plukken, en vervoer ze voorzichtig zodat het stuifmeel (de smaakmaker!) eraan blijft. Leg ze dan uit op een keuken- of tuintafel zodat beestjes nog kunnen ontsnappen.

En de bessen geven nare vlekken. Als het toch gebeurt, even weken in melk of deppen met citroensap.